Հաշվետու ժամանակահատվածում «Լույս» հիմնադրամի թիմն իրականացրել է լայնածավալ վերլուծական-հետազոտական աշխատանք՝ անդրադառնալով ամենաբազմազան թեմաների։ Մեր ուշադրության կենտրոնում են գտնվել իրավունքի, տնտեսության, քաղաքականության և միջազգային հարաբերությունների ընթացիկ և արդիական զարգացումները։ Տարվա ընթացքում մեր թիմը հրապարակել է 50-ից ավել վերլուծություն, որոնցում ոչ միայն վերլուծվել են առկա խնդիրներն ու մարտահրավերները, այլև փնտրվել և առաջարկվել են համապատասխան լուծումներ։

Ելնելով ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի կողմից հրապարակված տվյալներից՝ սույն վերլուծությունում ուսումնասիրվել է ՀՀ տնտեսության՝ վերջին ժամանակաշրջանի սոցիալ-տնտեսական զարգացումները: Մասնավորապես, դիտարկվել են տնտեսական ակտիվության՝ տվյալ ամսվա կուտակային ցուցանիշը, դրա ոլորտային բաշխվածությունը, ինչպես նաև տնտեսության առանձին ճյուղերի դինամիկան: Վերլուծվել են նաև տնտեսական զարգացումները ՀՀ արտաքին առևտրի ոլորտում, աշխատանքի շուկայում և հարկաբյուջետային հատվածում: Բացի այդ, անդրադարձ է կատարվել նաև ֆինանսական հատվածին (գնաճ, ավանդներ և վարկեր), ինչպես նաև փոխարժեքի վարքագծին:

ՄԱԿ-ի խաղաղարար առաքելության գործիքակազմի և ինքնորոշման վեճերի կարգավորման իրավական հիմքերի ձևավորման ուղղությամբ վերջին տասնամյակների ընթացքում միջազգային իրավունքը արձանագրել է էական հաջողություններ: Դա հնարավորություն է տվել կանխել մի շարք վերահաս պատերազմներ ու կարգավորել հակամարտություններ: Ակադեմիական շրջանակները մշակել են մոդելներ, որոնք թույլ են տալիս բացահայտել, թե ինչու է ՄԱԿ Անվտանգության խորհուրդը որոշել միջամտել այդ դեպքերի ընթացքին, սակայն նման որոշումների վրա ազդող ոչ բոլոր գործոններն են լիարժեքորեն ուսումնասիրված: Հոդվածում քննարկվում է նման գործոններից մեկի` աշխարհաքաղաքական տրանսֆորմացիաների ազդեցությունը ՄԱԿ-ի խաղաղարար առաքելությունների իրականացման վրա՝ ինքնորոշման վեճերի կարգավորման նպատակով: Առաջարկվում է դա դիտարկել նոր աշխարհակարգի համար մղվող պայքարի եռափուլ մոդելի հիման վրա: Ներկայացվում են այդ փուլերից յուրաքանչյուրում ՄԱԿ խաղաղարար առաքելության իրականացման հնարավորությունները, խոչընդոտներն ու վերջիններիս հաղթահարման ուղիները՝ Արևելյան Թիմորի, Կոսովոյի և Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունների կարգավորման դեպքերի հիման վրա: Այդ դեպքերն իդեալականորեն համապատասխանում են միմյանց՝ ըստ ինքնորոշման հակամարտությունների պարամետրերի, ինչը թույլ է տալիս ապահովել եզրակացությունների բարձր հավաստիություն: Հետազոտությունը բացահայտել է, որ միջազգային խաղաղարարության համար լուրջ խոչընդոտներ է առաջացնում աշխարհաքաղաքական տրանսֆորմացիաների դինամիկան, հատկապես դրանց վերջին փուլում ՄԱԿ ԱԽ մշտական անդամների շահերի կոշտ բախումները:

Այս տեղեկանքն ամփոփում է ՀՀ հաշվեքննիչ պալատի (ՀՊ) 2022 թվականի տարեկան հաղորդման արդյունքները` ռիսկերի վրա հիմնված մեթոդաբանությամբ իրականացված հաշվեքննությունների մասով: Մասնավորապես, տեղեկանքում ներկայացված են վերոգրյալ հաշվեքննությունների ընդհանուր բնութագրերը (հաշվեքննության ոլորտները, տեսակները, արձանագրված խախտումների բնույթը և այլն), ինչպես նաև ՀՊ 2022թ. տարեկան հաղորդման մեջ ներառված հաշվեքննությունների առավել ուշագրավ արդյունքները:

Հոդվածում ցույց է տրվում, որ անկախ իր պետականության ստեղծման իրավական հիմքից` Արցախի Հանրապետությունը անկախ պետություն է, քանի որ բավարարում է միջազգային իրավունքով սահմանված պետականության բոլոր չափանիշներին: Այն հանգամանքը, որ մինչև այժմ Արցախի Հանրապետությունը մնում է չճանաչված կազմավորում, որևէ կերպ կասկածի տակ չի դնում նրա անկախ պետականությունը: Որպես պետություն՝ Արցախի Հանրապետությունը գտնվում է միջազգային իրավունքի պաշտպանության ներքո, ինչը հատկապես վերաբերում է նրա նկատմամբ ուժի կիրառման արգելքին:

Թուրքիայում սպասվող խորհրդարանական և նախագահական ընտրությունները ճակատագրական են, թերևս ամենակարևորը՝ 2003-ից ի վեր, երբ Էրդողանի կուսակցությունը ստանձնեց Թուրքիայում իշխանությունը։ Հաշվի առնելով Թուրքիայի առանցքային դերակատարությունը ինչպես Մեծ Մերձավոր Արևելքում, այնպես էլ առհասարակ միջազգային հարաբերություններում, սպասվող ընտրությունների նիկատմամբ մեծ է հետաքրքրությունը՝ ինչպես տարածաշրջանային, այնպես էլ գլոբալ մակարդակով։

 Թեև, հաշվի առնելով Թուրքիայի պետական համակարգի ավանդույթները, դժվար է կանխատեսել արտաքին քաղաքականության և ազգային ծրագրերի շոշափելի ռազմավարական վերանայումներ, սակայն շատ կարևոր է հասկանալ, թե կախված ընտրությունների արդյունքներից՝ Թուրքիայի արտաքին և տարածաշրջանային քաղաքականությունը ինչպիսի մարտավարական փոփոխությունների կենթարկվի։ Այս հարցը փորձել ենք ուսումնասիրել սույն վերլուծության շրջանակներում՝ հիմնվելով երկու հիմնական թեկնածուների կողմից արդեն իսկ արտահայտված մոտեցումների և ծրագրերի վրա։

Ելնելով ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի կողմից հրապարակված տվյալներից՝ սույն վերլուծությունում ուսումնասիրվել է ՀՀ տնտեսության՝ վերջին ժամանակաշրջանի սոցիալ-տնտեսական զարգացումները: Մասնավորապես, դիտարկվել են տնտեսական ակտիվության՝ տվյալ ամսվա կուտակային ցուցանիշը, դրա ոլորտային բաշխվածությունը, ինչպես նաև տնտեսության առանձին ճյուղերի դինամիկան: Վերլուծվել են նաև տնտեսական զարգացումները ՀՀ արտաքին առևտրի ոլորտում, աշխատանքի շուկայում և հարկաբյուջետային հատվածում: Բացի այդ, անդրադարձ է կատարվել նաև ֆինանսական հատվածին (գնաճ, ավանդներ և վարկեր), ինչպես նաև փոխարժեքի վարքագծին:

Սույն հոդվածում փորձել ենք վերլուծել ժամանակակից տեղեկատվական դարաշրջանի ֆենոմեններից մեկը` հետճշմարտությունը և դրա դրսևորումները հայ իրականությունում: Տեղեկատվական աններդաշնակ հոսքերն ու վստահության ճգնաժամը հարմար միջավայր են ձևավորում տեղեկատվական տեխնոլոգիաներով հանրային վարքի ուղղորդման համար: Հոդվածում մանրամասն անդրադարձ է կատարվել հետճշմարտության գործիքակազմին:

Հոդվածում անդրադարձել ենք տեղեկատվական անոմիային և վիրտուալ իրականության ձևավորման փոխկապակցվածությանը: Բացատրել ենք՝ ինչ է տեղեկատվական անոմիան մի քանի օրինակով: Փորձ ենք կատարել վերլուծել տեղեկատվական մանիպուլյացիաների հիմնական դրսևորումները հայ իրականությունում: Օրինակներով վերլուծել ենք տեղեկատվական անոմիայի ու հասարակության գիտակցության վիրտուալացման փոխկապակցվածությունը:

Ելնելով ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի կողմից հրապարակված տվյալներից՝ սույն վերլուծությունում ուսումնասիրվել է ՀՀ տնտեսության՝ վերջին ժամանակաշրջանի սոցիալ-տնտեսական զարգացումները: Մասնավորապես, դիտարկվել են տնտեսական ակտիվության՝ տվյալ ամսվա կուտակային ցուցանիշը, դրա ոլորտային բաշխվածությունը, ինչպես նաև տնտեսության առանձին ճյուղերի դինամիկան: Վերլուծվել են նաև տնտեսական զարգացումները ՀՀ արտաքին առևտրի ոլորտում, աշխատանքի շուկայում և հարկաբյուջետային հատվածում: Բացի այդ, անդրադարձ է կատարվել նաև ֆինանսական հատվածին (գնաճ, ավանդներ և վարկեր), ինչպես նաև փոխարժեքի վարքագծին: