2016թ․ Ապրիլյան պատերազմի ժամանակ Ադրբեջանի նախահարձակ գործողությունների ընթացքում ռազմաճակատում ունեցած հաղթանակը արդյունավետ ձևով կապիտալիզացվեց հայկական դիվանագիտության կողմից։ Արդյունքում բանակցային գործընթացի առաջնահերթություն դարձան վստահության ամրապնդման և սահմանային միջադեպերի հետաքննության մեխանիզմների ներդրման, ԵԱՀԿ նախագահի անձնական ներկայացուցչի առաքելության ընդլայնման վերաբերյալ Վիեննայի և Ս․ Պետերբուրգի պայմանավորվածությունները։ 2018թ․ գարնանը Հայաստանում տեղի ունեցած քաղաքական փոփոխություններից հետո այս պայմանավորվածությունները դուրս մղվեցին բանակցային գործընթացի օրակարգից՝ ստեղծելով նպաստավոր պայմաններ Ադրբեջանի նոր սադրանքների համար։ Ի պատասխան ռազմաճակատում հուլիսյան զարգացումներից հետո այս հարցով քննադատությունների՝ Հայաստանի իշխանությունները սկսեցին արդարանալ, թե իրենք չեն բանակցային օրակարգից դուրս մղել Վիեննայի և Ս․ Պետերբուրգի պայմանավորվածությունները՝ միաժամանակ փորձելով կասկածի տակ դնել դրանց կարևորությունը։ Սույն համեմատական վերլուծության շրջանակներում փորձել ենք ուսումնասիրել 2016թ․ ապրիլից մինչև 2020թ․ հուլիս ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահների բոլոր պաշտոնական հայտարարություններն ու մամուլի հաղորդագրությունները, համեմատել իշխանափոխությունից առաջ և հետո դրանց բովանդակության մեջ տեղի ունեցած փոփոխությունները։ Փորձել ենք  հասկանալ, թե երբ են բանակցային օրակարգից դուրս մղվել Վիեննայի և Ս․ Պետերբուրգի պայմանավորվածությունները, և որոնք են այսօրվա բանակցային գործընթացի առաջնահերթությունները։

Ելնելով ՀՀ վիճակագրական կոմիտեի կողմից հրապարակված տվյալներից՝ սույն վերլուծությունում ուսումնասիրվել է ՀՀ տնտեսության՝ վերջին ժամանակաշրջանի սոցիալ-տնտեսական զարգացումները: Մասնավորապես, դիտարկվել են տնտեսական ակտիվության՝ տվյալ ամսվա կուտակային ցուցանիշը, դրա ոլորտային բաշխվածությունը, ինչպես նաև տնտեսության առանձին ճյուղերի դինամիկան: Վերլուծվել են նաև տնտեսական զարգացումները ՀՀ արտաքին առևտրի ոլորտում, աշխատանքի շուկայում և հարկաբյուջետային հատվածում: Բացի այդ, անդրադարձ է կատարվել նաև ֆինանսական հատվածին (գնաճ, ավանդներ և վարկեր), ինչպես նաև փոխարժեքի վարքագծին:

Որքան շատ գիտի մարդը, այնքան ավելի ակնհայտ է նրա համար, թե որքան սակավ են իր գիտելիքները։ Միևնույն ժամանակ, որքան քիչ են գիտելիքները, երբեմն այնքան մեծ է ինքնավստահությունը սեփական անձի և գիտելիքների հանդեպ։ Ուռճացված ինքնագնահատական և կոմպետենտության պատրանք․ այս երևույթը կրում է «Դանինգ-Կրույգերի էֆեկտ» անվանումը։ Ինչո՞ւ մարդկանց մի հատված ունակ չէ համարժեք գնահատելու սեփական հմտություններն ու գիտելիքները։ Ի՞նչ հետևանքների կարող է դա հանգեցնել, և ինչպե՞ս տարբերակել իրապես կոմպետենտ մարդկանց․ այս և այլ հարցերին անդրադարձ է կատարվել այս հոդվածում։

Այս վերլուծությունում ներկայացվել են վարկային պորտֆելի կառուցվածքը և խնդրահարույց բնութագրերը ՀՀ ֆինանսական համակարգում: Ցույց է տրվել, որ 2018 և 2019 թվականներին աճել են սպառողական և հիպոթեքային վարկերի մասնաբաժինները՝ ի հաշիվ բիզնես վարկերի հարաբերական ծավալների «նոսրացման»: Սպառողական վարկերի առաջանցիկ աճի արդյունքում տնային տնտեսությունների շրջանում առաջացել է դիսբալանս՝ եկամուտների և վարկային պարտավորությունների միջև: Խնդրահարույց է նաև հիպոթեքային վարկերի դինամիկան, որը էապես գերազանցում է իր միջնաժամկետ տրենդին: Ինչ վերաբերում է բիզնես վարկերի հարաբերական ծավալների կրճատմանը, ապա այն առաջադրում է լուրջ սահմանափակումներ փոքր և միջին ձեռնարկությունների համար: Այս իրավիճակի կարգավորումը կապված է մասնավոր հատվածի ֆինանսական առողջացման և տնտեսական գործընթացների աշխուժացման հետ, ինչը կարող է վերականգնել մասնավոր պարտքի կայունությունը՝ ՀՆԱ-ի առաջանցիկ աճի շնորհիվ:

Այս հոդվածում փորձ է արվում բացատրելու պոպուլիզմ եզրույթի էությունն ու գաղափարական բաղադրիչները: Վերհանվում են նոր պոպուլիզմի հասարակական ու գաղափարական ակունքները, ինչպես նաև փորձ է արվում բացատրելու հասարակության լայն զանգվածների աճող աջակցությունը պոպուլիստներին:

Հոդվածում փորձել ենք մանրամասն քննարկել պոպուլիզմի դրսևորման առանձնահատկությունները պատմական զարգացման տարբեր փուլերում: Մանրամասն անդրադարձ ենք կատարել անցումային և զարգացած երկրներում պոպուլիստական իշխանությունների հաջողության բանաձևերին: Համեմատականներ ենք անցկացրել ազատականության ու պոպուլիզմի միջև՝ բացատրելով դրանց տարբերությունները:

Ապրիլին տեղի ունեցած ԼՂՀ նախագահական և խորհրդարանական ընտրություններից, ինչպես նաև Հայաստանի Հանրապետությունում 2018թ. տեղի ունեցած իշխանափոխությունից հետո ստեղծվել է մի իրավիճակ, երբ կարգավորման տեսակետից Արցախում և Հայաստանի Հանրապետությունում առանցքային դերակատարություն են ստանձնել անձինք, ովքեր նախկինում այդ գործընթացի հետ որևէ առնչություն չեն ունեցել կամ դուրս են եղել խնդրով անմիջականորեն զբաղվողների շրջանակից: Անհրաժեշտ գիտելիքների և փորձի ակնհայտ բացակայությունը պատասխանատու կառույցների ու պաշտոնյաների շրջանում, կայացած հայկական մասնագիտական միջավայրի բացակայությունը, վերջին տարիներին հակամարտության նկատմամբ տարբեր միջազգային ասպարեզներում ոչ բարենպաստ կարծիքների ձևավորումը՝ ինչպես հակամարտության բնույթի, այնպես էլ կարգավորման հնարավոր սցենարների վերաբերյալ, էապես ընդլայնում են մարտահրավերների շրջանակը և մեծացնում բացասական զարգացումների հավանականությունը:
Թույլ չտալու համար, որ կարգավորման գործընթացն ունենա անշրջելի վտանգավոր զարգացումներ և չկորցնելու համար անկախության երեք տասնամյակների ընթացքում ձեռք բերված աննախադեպ արդյունքը՝ հարկ է հնարավորինս արագ մասնագիտական հիմքերի վրա դնել Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման գործընթացում բարենպաստ արդյունք ապահովելուն ուղղված գործունեությունը տարբեր մակարդակներում:

Հոդվածում դիտարկվում են կարգավորման գործընթացի փուլերը, բացահայտվում դրանց ընթացքում կիրառված հայեցակարգային մոտեցումների էվոլյուցիան և արդյունքները, քննարկվող բանակցային փաստաթղթի էությունը, մարտահրավերներն ու հնարավոր զարգացումները։

2018 թվականի գարնանը Հայաստանում տեղի ունեցած քաղաքական փոփոխությունները իրենց ազդեցությունը պետք է ունենային երկրի հիմնական ֆինանսական փաստաթղթի՝ ՀՀ պետական բյուջեի մշակման և իրագործման վրա։ Ազգային ժողովում ունենալով կայուն մեծամասնություն՝ «Իմ քայլը» դաշինքը 2019 թվականից կարող էր մշակել ՀՀ պետական բյուջեն իր մոտեցումներին և հայտարարություններին համապատասխան և ապահովել դրա իրագործումը՝ իր կողմից հնչեցված «տնտեսական հեղափոխության» իրականացման կամ առնվազն դրա հիմքերի ստեղծման համար։

ՀՀ պետական բյուջեին և հանրային ֆինանսների կառավարմանն առնչվող դրույթները և նոր իշխանության գաղափարական մոտեցումներն իրենց արտահայտությունն են ստացել ինչպես 2018 թվականի արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններում ՀՀ քաղաքացիների մեծամասնության աջակցությունը ստացած «Իմ քայլը» դաշինքի նախընտրական ծրագրում, այնպես էլ ՀՀ կառավարության 2019 թվականի փետրվարի 8-ի թիվ 65-Ա որոշմամբ ընդունված «Հայաստանի Հանրապետության կառավարության ծրագրի մասին» փաստաթղթում։ Սույն ուսումնասիրությունը ներկայացնում է հանրային ֆինանսների կառավարման բնագավառում ՀՀ կառավարության և քաղաքական մեծամասնության կողմից տրված խոստումները և դրանց իրականացման համար ՀՀ կառավարության կողմից ձեռնարկված քայլերը 2018-2019 թվականների ընթացքում:

Գույքահարկի բարեփոխումների օրենսդրական փաթեթը, տարիների ընթացքում բազմիցս փոփոխվելով, ամբողջությամբ ընդունվեց ԱԺ-ի կողմից, ինչը նշանակում է, որ 2021 թվականի հունվարի 1-ից անշարժ գույքի համար գանձվող հարկը հաշվարկվելու է ավելի բարձր կադաստրային արժեքի հիման վրա՝ բարձրացնելով հարկային բեռը անհատների և կազմակերպությունների համար:

«Լույս» հիմնադրամի կողմից իրականացվել է գույքահարկի բարձրացման վերաբերյալ օրենսդրական փաթեթի վերլուծություն, որտեղ ուսումնասիրվել են հետևյալ հարցերը՝

• Որքա՞ն է բարձանալու գույքահարկի բեռը ՀՀ տարբեր քաղաքներում և մարզերում.
• Արդյո՞ք կառավարությանը հաջողվել է ներդնել գույքի բազայի շուկայական գնահատման գործուն համակարգ.
• Ի՞նչ գործիքակազմով է կառավարությունը պատրաստվում մեղմել սոցիալապես անապահով խավի համար գույքահարկի բեռի ավելացումը.
• Արդյո՞ք համայնքները կարողանալու են ապահովել մի քանի անգամ աճող գույքահարկի պատշաճ հավաքագրումը:

Եվրոպական Խորհրդարանը հունիսի 19-ին հաստատեց 2020թ․ Արևելյան գործընկերության գագաթնաժողովին ընդառաջ ԵՄ տարբեր կառույցներին ուղղված հանձնարարականների փաստաթուղթը, որը ԵՄ համար ԱԼԳ գործընկերների հետ հարաբերությունների հետագա զարգացման հստակ քաղաքական ուղենիշներ է սահմանում։ Սույն վերլուծությամբ փորձել ենք համեմատել Հայաստանի համար հետաքրքրություն ներկայացնող տարբեր հարցերին վերաբերող մեջբերումները՝ համապատասխանաբար 2017 և 2020 թվականների ԱԼԳ գագաթնաժողովներին ընդառաջ հրապարակված համանման փաստաթղթերից։ Համեմատական վերլուծությունը ցույց է տալիս, որ Հայաստանի համար առանցքային նշանակություն ունեցող մի շարք հարցերի վերաբերյալ ԵՄ մոտեցումները 2017թ․ փաստաթղթի համեմատ բացասական փոփոխությունների են ենթարկվել։ Հատկապես մտահոգիչ են փաստաթղթում Արցախյան հակամարտության և առհասարակ ԱԼԳ տարածքում առկա հակամարտությունների մասով տրված գնահատականները։ Վերլուծությունը ցույց է տալիս, որ հայկական, այդ թվում՝ խորհրդարանական դիվանագիտության տեսանկյունից այս փաստաթուղթն ընդհանուր առմամբ նահանջ է՝ 2017թ․ փաստաթղթի համեմատ։